W sytuacji, gdy wierzyciel staje przed koniecznością wszczęcia postępowania egzekucyjnego wobec dłużnika, jednym z kluczowych pytań, które się pojawiają, jest kwestia wyboru komornika. Czy wierzyciel ma prawo decydować, który komornik będzie prowadził sprawę? Jakie zasady regulują właściwość komornika w kontekście miejsca zamieszkania dłużnika? W niniejszym artykule postaramy się szczegółowo omówić te zagadnienia, przybliżając przepisy prawa, które regulują tę sferę, oraz wyjaśniając, jakie możliwości mają strony postępowania.
Czy wierzyciel może wybrać komornika?
Zasada dotycząca wyboru komornika przez wierzyciela wynika z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. W polskim prawie ogólnie przyjęta zasada mówi, Komornik sądowy jako organ egzekucyjny wykonuje swoje czynności w ramach określonej przepisami prawa właściwości miejscowej. Co oznacza, że komornik działa na określonym terytorium, a poza nim może podejmować czynności tylko wyjątkowo i w oparciu o konkretną podstawę prawną. W ustawie z dnia 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (Dz. U z 2021 r. poz. 850 ze zm.) wprowadzono możliwości wyboru komornika sądowego przez wierzyciela.
Zasadniczo, wybór komornika możliwy jest w przypadku egzekucji z ruchomości, wynagrodzenia za pracę, rachunków bankowych, wierzytelności, praw majątkowych oraz świadczeń pieniężnych. Jednakże, prawo to nie dotyczy wszystkich form egzekucji, np. w przypadku egzekucji z nieruchomości komornik musi działać na obszarze właściwości sądu, w którego okręgu znajduje się nieruchomość.
Jakie są ograniczenia wyboru komornika?
Choć wierzyciel ma prawo wyboru komornika, prawo to nie jest absolutne. Przepisy prawne wprowadzają katalog spraw, w których możliwe jest dokonanie wyboru komornika na obszarze właściwości sądu apelacyjnego, a są to sprawy o:
- 1. wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz zabezpieczenie roszczeń, w tym europejskich nakazów zabezpieczenia na rachunku bankowym, z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1575, 1578 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 11);
- 2. wykonywanie innych tytułów wykonawczych oraz tytułów egzekucyjnych, które podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania ich w klauzulę wykonalności;
- 3. wykonywanie postanowień o zabezpieczeniu środka dowodowego oraz postanowień nakazujących wydanie środka dowodowego w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej;
, które mają na celu zapewnienie efektywności i zgodności postępowania z zasadami prawa. Przede wszystkim, wierzyciel musi liczyć się z ograniczeniami wynikającymi z właściwości miejscowej komornika. Oznacza to, że w przypadku niektórych rodzajów egzekucji, takich jak wspomniana wcześniej egzekucja z nieruchomości, komornik musi działać w obrębie właściwości sądu, który odpowiada miejscu położenia nieruchomości.
Kolejnym ograniczeniem jest możliwość odmowy prowadzenia sprawy przez komornika. Komornik może odmówić przyjęcia sprawy, jeśli na przykład liczba spraw, które już prowadzi, uniemożliwia mu skuteczne i terminowe przeprowadzenie nowego postępowania. W takim przypadku wierzyciel musi wybrać innego komornika.
Kiedy miejsce zamieszkania dłużnika ma znaczenie?
Miejsce zamieszkania dłużnika odgrywa kluczową rolę w określeniu właściwości miejscowej komornika. W przypadku większości postępowań egzekucyjnych właściwość miejscowa komornika jest określana na podstawie miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika. Oznacza to, że komornik, który będzie prowadził egzekucję, powinien działać na terenie, na którym znajduje się miejsce zamieszkania dłużnika. W praktyce oznacza to, że wierzyciel, decydując się na wybór komornika, powinien uwzględnić, gdzie mieszka dłużnik, gdyż może to wpłynąć na efektywność postępowania.
Należy jednak pamiętać, że choć miejsce zamieszkania dłużnika jest istotne, nie zawsze decyduje ono o wyborze komornika. Jak już wspomniano, w przypadku niektórych rodzajów egzekucji, takich jak egzekucja z nieruchomości, komornik musi działać w obrębie właściwości miejscowej sądu właściwego dla miejsca położenia nieruchomości, niezależnie od miejsca zamieszkania dłużnika.
Jakie są wyjątki od zasady wyboru komornika?
Wierzyciel ma prawo wyboru komornika na obszarze właściwości sądu apelacyjnego, na którym znajduje się siedziba kancelarii komornika właściwego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, za wyjątkiem spraw:
- o egzekucję z nieruchomości;
- o wydanie nieruchomości;
- o wprowadzenie w posiadanie nieruchomości;
- o opróżnienie pomieszczeń, w tym lokali mieszkalnych, z osób lub rzeczy;
- w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio.
Ponadto nawet w przypadkach, gdy wybór komornika jest teoretycznie możliwy, komornik może odmówić przyjęcia sprawy. Dzieje się tak w sytuacjach, gdy liczba spraw prowadzonych przez danego komornika jest tak duża, że nie jest on w stanie zapewnić skutecznej i terminowej egzekucji. W takiej sytuacji wierzyciel zmuszony jest poszukać innego komornika.
Jakie dokumenty są potrzebne do wyboru komornika?
Aby skorzystać z prawa wyboru komornika, wierzyciel musi dopełnić kilku formalności. Przede wszystkim, niezbędne jest złożenie odpowiedniego wniosku egzekucyjnego. Wniosek ten powinien zawierać oświadczenie o wyborze komornika.
Do wniosku należy dołączyć tytuł wykonawczy, którym najczęściej jest prawomocny wyrok sądu opatrzony klauzulą wykonalności. Wierzyciel może również załączyć inne dokumenty, które mogą być przydatne w procesie egzekucji, takie jak informacje o majątku dłużnika.
Wybór komornika — o czym należy pamiętać?
Wybór komornika przez wierzyciela to prawo, które w znaczący sposób może wpływać na przebieg postępowania egzekucyjnego. Choć przepisy pozwalają wierzycielowi na szeroką swobodę w tej kwestii, to jednak istnieją pewne ograniczenia wynikające z przepisów prawa. Kluczową rolę odgrywa tutaj właściwość miejscowa komornika, szczególnie w kontekście miejsca zamieszkania dłużnika oraz rodzaju egzekucji. Wierzyciel, dokonując wyboru, powinien uwzględnić zarówno przepisy prawne, jak i praktyczne aspekty, które mogą wpłynąć na efektywność egzekucji. Ostatecznie, odpowiednio dobrany komornik może znacząco przyspieszyć proces odzyskania należności, co jest w interesie każdej ze stron postępowania.